چاقی مفرط چیست و چه درمانی برای آن وجود دارد؟

چاقی مفرط یا چاقی مرضی می تواند خطرات جدّی برای شما به همراه بیاورد.

اگر می خواهید بدانید این نوع از چاقی چیست و چگونه درمان می شود این متن را تا انتها مطالعه کنید.

چاقی مفرط (Morbid Obesity) چیست؟

بدن برای سوخت و ساز و انجام درست وظایف خود نیاز دارد که از راه غذا خوردن کالری جذب کند. اگر میزان جذب کالری بیش از حد نیاز باشد به صورت چربی در بدن ذخیره می شوند.

با افزایش میزان ذخایر چربی فرد دچار چاقی و در ادامه چاقی مفرط می شود. اگر بخواهیم چاقی مفرط را تعریف کنیم باید بگوییم به وضعیتی که در آن BMI فرد بالاتر از ۳۵ باشد چاقی مرضی یا چاقی مفرط (Morbid Obesity) می گویند.

در این شرایط عملکرد طبیعی بدن دچار اختلال می شود.

زمانی که شاخص توده بدنی فرد به این اندازه می رسد باید به پزشک و متخصص تغذیه مراجعه کنند که با استفاده از اندازه گیری اندازه ذخیره چربی، شاخص توده بدنی و گرفتن شرح حال اندازه چربی های ذخیره شده را به دست بیاورند و راهکار مناسب را برای کاهش بی ام ای به بیمار ارائه دهند.

نکته مهمی که وجود دارد این است که بعد از کاهش بی ام آی و رسیدن به وزن ایده آل باید بتوان از افزایش دوباره آن جلوگیری کرد.

چه عواملی می توانند زمینه ساز برای این نوع چاقی باشند؟

اگر میزان دریافت و جذب کالری افزایش یابد در هر فردی می توانیم شاهد افزایش وزن و چاقی باشیم.

بعضی از افراد شرایطی دارند  که باعث می شوند احتمال بروز چاقی کشنده در آن ها بالا برود.

در ادامه تعدادی از این عوامل را عنوان می کنیم.

• ژنتیک : اگر در افراد خانواده شما سابقه چاقی وجود داشته باشد احتمال بروز چاقی مفرط برای شما افزایش پیدا می کند.
• سبک زندگی : یکی از عوامل بسیار مهمی که می تواند ریسک ابتلا به چاقی مرضی را بالا ببرد سبک زندگی می باشد که در پیش گرفته است. اگر مصرف کالری بالایی دارید و غذاهای ناسالم مصرف می کنید و از طرفی فعالیت بدنی شما کم است ریسک ابتلا به چاقی در شما بالا می باشد.
• فشارهای روحی : زمانی که فشار روحی در افراد بالا می رود و دچار حالاتی مانند استرس و اضطراب می شوند ترشح هورمونی مانند کورتیزول باعث می شود که ذخیره چربی افزایش پیدا کند.
• کیفیت خواب : اگر میزان خواب شما کم باشد و یا خواب خوب  با کیفیی نداشته باشید احتمال بروز چاقی افزایش پیدا می کند.
• بارداری : زنان در دوران بارداری اضافه وزن زیادی پیدا می کنند و به دلیل دشوار بودن کاهش وزن بعد از دوران بارداری ممکن است به چاقی مفرط ختم شود.
• یائسگی : هورمون استروژن در دوران یائسگی خانم ها کاهش پیدا می کند و زمینه چاقی را در آن ها فراهم می کند.
• داروها : گروهی از داروها هستند که باعث می شوند احتمال چاقی مفرط بالا برود. داروهای ضد افسردگی و بتابلاکرها این قابلیت را دارند.

چاقی مفرط چه عوارضی دارد؟

با افزایش ذخایر چربی بیماری هایی در فرد بروز می کند. برای مثال چربی ها باعث می شوند روی استخوان ها فشار وارد شود. در این بخش به بررسی عوارضی می پردازیم که در اثر چاقی مفرط بروز می کنند.

• دیابت نوع دو : افرادی که شاخص توده بدنی بالایی دارند و چاق می باشند سلول هایشان نسبت به انسولین مقاوم می شود.
• فشار خون بالا : یکی از رایج ترین عوارضی که به دنبال چاقی مفرط می آید افزایش فشار خون می باشد. زیرا قلب دیگر نمی تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
• آرتروز : بالا بودن شاخص توده بدنی و وزن بالا باعث می شود که فشار زیادی روی استخوان ها و مفاصل بیاید. این فشار روی زانو و کمر بیش تر از مناطق دیگر است که باعث می شود التهاب در این نقاط ایجاد شود.
• آپنه خواب : ممکن است چربی در گلو و اطراف زبان تجمع پیدا کند که در این شرایط عبور هوا به درستی انجام نمی شود و آپنه خواب بروز پیدا می کند. در نتیجه اختلالات خواب نیز به وجود می آید.
• ریفلاکس معده ای – روده ای : اضافه وزن باعث شل شدن دریچه بین معده و روده می شود. این دریچه باز می ماند و اسید معده از آن عبور می کند.
• بی اختیاری ادرار : بالا رفتن ذخیره چربی بدن به شکم و لگن فشار وارد می کند. به دنبال این شرایط مثانه نیز تحت فشار قرار می گیرد و بی اختیاری ادرار صورت می گیرد.

درمان این نوع چاقی در مرحله اول با تغییر در سبک زندگی:

سبک زندگی غلط یکی از علل عمده بروز چاقی و چاقی مفرط می باشد.  مصرف زیاد کالری، استفاده از غذاهای ناسالم و کم تحرکی باعث می شوند شرایط برای بروز چاقی فراهم می شود. برای جلوگیری از بروز این وضعیت باید غذاهای سالم مصرف کنید و به اندازه نیازتان کالری به بدنتان برسد. برای این کار بهتر است به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا برنامه غذایی مناسبی برای شما تهیه کند. همچنین در کنار رعایت رژیم غذایی باید ورزش منظم ر در برنامه روزانه خود قرار دهید.

درمان چاقی مفرط با دارو:

برای افرادی که از چاقی مفرط رنج می برند در کنار برنامه غذایی و ورزش یک سری دارو هم تجویز می شود. مکانیسم داروها به شکلی می باشد که یا اشتها را کاهش می دهند و یا باعث می شوند جذب چربی کم شود. گاهی این دارو ها عوارض جانبی دارند به همین دلیل نباید بدون تجویز پزشک و یا متخصص تغذیه آن ها را مصرف کنید.

درمان چاقی مفرط با استفاده از جراحی لاغری:

شاید بهترین روش که برای درمان چاقی مفرط ثمربخش می باشد استفاده از جراحی های لاغری است. انواع گوناگونی جراحی وجود دارد که هدف آن ها کاهش شاخص توده بدنی و درمان چاقی کشنده می باشد.

مانند جراحی اسلیو معده و انواع گوناگونی جراحی بای پس معده. این جراحی ها علاوه بر عمل لاغری، جراحی متابولیک نیز می باشند و می توانند برخی بیماری ها مانند دیابت نوع دو را درمان کنند.  جراحی های لاغری عبارتند از :

جراحی اسلیو معده:

یکی از رایج ترین جراحی هایی که برای کاهش شاخص توده بدنی استفاده می شود اسلیو معده می باشد. در این جراحی بصورت لاپاراسکوپی بخشی از معده را از بدن خارج می کنند و در نهایت حجم معده کاهش پیدا می کند. علاوه بر کم شدن حجم معده طی این جراحی بخشی از معده را خارج می کنند که مسئول ترشح هورمون گرلین می باشد. این هورمون مربوط به حس گرسنگی می باشد و عمل اسلیو باعث می شود این هورمون ترشح نشود و فرد کم تر احساس گرسنگی کند. این جراحی برای افرادی استفاده می شود که بی ام ای بالاتر از ۳۵ می باشد و خطر بیماری هایی که به دنبال چاقی می آیند آن ها را تهدید می کند.

جراحی با پس معده:

هدف از جراحی بای پس این است که بدون کاهش جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن بخشی از معده را از مسیر عبور مواد غذایی خارج می کنند.

به این صورت حجم معده کاهش پیدا می کند. بای پس معده هم برای افرادی انجام می شود که شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۵ دارند.

عمل ساسی بای پس معده:

این جراحی روش جدید و نوینی می باشد که برای کاهش بی ام ای از آن استفاده می کنند و چاقی مرضی را درمان می کنند.

عمل ساسی ترکیبی از عمل اسلیو معده و بای پس می باشد. ابتدا اسلیو معده انجام می شود و بعد بای پس. در این صورت برای عبور مواد از لوله گوارش دو مسیر وجود دارد.

یک مسیر حجم کم تری از غذا را می پذیرد که مسیر اصلی می باشد و جذب غذا در این مسیر صورت می گیرد.

مسیر دیگر که حجم بیش ر غذا از آن عبور می کند به انتهای معده وارد می شود به همین دلیل کالری های آن جذب نمی شوند.

حلقه معده یا باندینگ :

روش دیگری که برای کاهش بی ام ای استفاده می شود روش حلقه معده است.

در عمل حلقه گذاری معده یک حلقه اطراف قسمت فوقانی معده قرار می دهند و معده به دو بخش کوچک و بزرگ تقسیم می شود. در این شرایط فرد کم تر گرسنه می شود و حجم کم تری غذا می خورد. یکی از ویژگی هایی که این حلقه دارد این است که می توان اندازه آن را با توجه به شرایط بیمار تنظیم کرد.

بالن معده :

یکی از روش های منسوخی که برای کاهش بی ام ای قبلا انجام می شد بالن معده است.

در این روش یک بالن از جنس سیلیکون که از محلول سالین پر شده است را درون معده قرار می دهند تا حجم معده کم شود و بعد از مدتی بالن را از معده خارج می کنند.

این روش به دلیل عوارضی که داشته است منسوخ شده است و دیگر استفاده نمی شود.

بارداری و چاقی مفرط:

چاقی مفرط برای دوره بارداری مشکل زا می باشد و قبل از باردار شدن باید درمان شود. همچنین می تواند برای برقراری رابطه جنسی نیز مشکلاتی را به وجود بیاورد.

چاقی مرضی در کودکان:

چاقی مفرط تنها مخصوص بزرگسالان نیست و در کودکان هم مشاهده می شود. اگر این بیماری در کودکان بروز کند عوارض زیر را با خود به همراه دارد.

• فشار خون بالا ؛
• دیابت ؛
• آسم ؛
• آپنه انسدادی

جمع بندی:

درمان اصلی چاقی مفرط عمل های جراحی چاقی و متابولیک لاپاراسکوپی است.

زیرا سایر روش های درمان کاهش وزن پایدار و مناسب ایجاد نخواهد کرد.

تیم جراحی چاقی دکتر فربد امامی یگانه که فوق تخصص جراحی چاقی و لاپاراسکوپی پیشرفته همواره آماده راهنمایی به شما عزیزان می باشد.

هر سوالی دارید در فرم ذیل از ما بپرسید تا شما را راهنمایی کنیم.

همچنین برای اطلاعات بیشتر می توانید این مطالب را نیز مطالعه بفرمایید:

• خطرات چاقی که می تواند جان شما را تهدید کند
• روش های نوین درمان چاقی چیست ؟
• علت چاقی شکم چیست ؟