محاسبه bmi اولین بار توسط یک آماردان بلژیکی صورت گرفت. سپس ۱۸۰ سال پیش توسط آدولف کوتله برای اندازه گیری تناسب اندام معرفی شد. شاخص Body Mass Index، یک ابزار غربالگری پزشکی برای تخمین میزان چربی بدن است. از نسبت وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد (بر حسب متر)، در محاسبه بی ام آی استفاده می شود. این عدد در خانم ها، آقایان، کودکان و ورزشکاران متفاوت بوده و به طور جداگانه تفسیر می شود. هرچند bmi بدن در تشخیص صحت سلامت فرد خیلی دقیق نیست، اما می تواند میزان چربی بدن را تخمین بزند. به طور کلی هر چه این شاخص بزرگ تر باشد، میزان توده چربی در بدن بیشتر و اضافه وزن بالاتر است. در نتیجه می توان معین کرد که اضافه وزن فرد در چه محدوده ای قرار دارد. اگر اضافه وزن از محدوده نرمال خارج شده و به محدوده خطرناک وارد شود، باید بهترین راهکارهای درمانی برای کاهش وزن بیمار به کار گرفته شود.
چرا باید bmi بدن را محاسبه کنیم؟
بعد از محاسبه bmi می توان وضعیت سلامت فرد را بررسی کرد. کمبود وزن و چاقی، هر دو اثرات نامطلوبی روی سلامت جسمانی فرد دارند. از آسیب های کمبود وزن می توان به پوکی استخوان، سوء تغذیه و کم خونی اشاره کرد. دیابت، گرفتگی عروق، مشکلات قلبی و افزایش فشار خون نیز از جمله آسیب های اضافه وزن و چاقی هستند. بنابراین بی ام ای بدن باید به کمک ورزش و رژیم غذایی در محدوده نرمال نگه داشته شود. پس از محاسبه این شاخص و یافتن علت چاقی یا کمبود وزن، می توان برای درمان این موارد اظهار نظر کرد. به عنوان یک قانون کلی هر چه عدد BMI بزرگ تر باشد، ریسک ابتلا به بیماری هایی نظیر فشار خون بالا، چربی خون، دیابت، ناباروری، مشکلات قلبی و انواع سرطان ها بیشتر خواهد شد.
خطرات bmi بالا
اگر بعد از محاسبه bmi ، متوجه بالا بودن آن شدید، بهتر است بدانید که بالا بودن این عدد می تواند خطرات زیر را به همراه داشته باشد:
- افزایش ضربان قلب،
- افزایش فشار خون،
- ابتلا به دیابت نوع ۲،
- ابتلا به بیماری عروق کرونر قلبی،
- کاهش سطح کلسترول خوب یا (HDL)،
- افزایش LDL یا کلسترول بد،
- سطح بالای تری گلیسرید خون،
- سکته مغزی،
- بیماری کیسه صفرا،
- آرتروز،
- آپنه خواب،
- مشکلات تنفسی،
- ابتلا به برخی از سرطان ها از جمله سرطان آندومتریوز، سرطان سینه و روده.
خطرات bmi پایین
اگر بعد از محاسبه bmi متوجه پایین بودن آن شدید (۱۸.۵> bmi)، بهتر است بدانید خطرات پایین بودن آن عبارتند از:
- بیماری قلبی و عروقی،
- افسردگی،
- اختلال باروری،
- خشکی پوست،
- ریزش مو،
- قاعدگی نامنظم،
- سوءتغذیه،
- پوکی استخوان،
- ضعف سیستم ایمنی،
- کم خونی.
علت اصلی کم بودن BMI، داشتن یک رژیم غذایی فقیر و نامناسب است. قرار گرفتن در معرض کمبود مواد مغذی ضروری می تواند منجر به بروز عواقب طولانی مدتی شود. به طور مثال کمبود کلسیم منجر به پوکی استخوان شده و کمبود ویتامین C، ضعف سیستم ایمنی بدن را به همراه دارد. BMI پایین برای بیماران دیابتی خطرناک تر است و آن ها را در معرض ابتلا به بیماری های قلبی نیز قرار می دهد.
نحوه محاسبه bmi
این روزها برای محاسبه bmi بدن تنها کافیست نام این شاخص را در گوگل سرچ کنید. سایت های مختلف، امکان محاسبه این شاخص را برای شما میسر کرده اند. برای محاسبه عدد bmi بدن ، تنها به قد و وزن خود نیاز دارید. تمام اپلیکیشن ها و سایت هایی که محاسبه بی ام آی را انجام می دهند، از یک فرمول ریاضی واحد استفاده می کنند. در این فرمول، وزن بر حسب کیلوگرم و قد بر حسب متر باید جایگذاری شود. در ادامه به معرفی فرمول ریاضی bmi و تحلیل اعداد به دست آمده از این فرمول در بزرگسالان و کودکان می پردازیم.
تفسیر نتایج bmi در بزرگسالان
محاسبه bmi ، روشی موثر برای مقایسه وزن در یک جمعیت (بزرگسالان و کودکان) است. هرچند دامنه ۲۴.۹> bmi>18.5 به عنوان محدوده نرمال برای این شاخص شناخته می شود، اما وضعیت کلی سلامت بدن هر فرد وابسته به سبک زندگی او است. Bmi به عنوان یک شاخص جهانی شناخته شده و در سراسر دنیا با استفاده از فرمول ساده زیر محاسبه می شود:
فرمول بی ام ای bmi = (وزن بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر (قد بر حسب متر به توان ۲)
bmi بدن در ۶ محدوده مختلف دسته بندی می شود و میزان تناسب فرد را مشخص می کند. افرادی با bmi<18.5، دچار کمبود وزن هستند. همچنین اگر ۲۴.۹> bmi>18.5 باشد فرد دارای تناسب اندام و وزن ایده آل است. اگر ۳۰> bmi>25 باشد، اضافه وزن با ورزش و تغذیه درمان می شود. اگر ۳۵>bmi>30 باشد فرد مبتلا به چاقی نوع ۱ است. اگر ۴۰> bmi>35 باشد فرد مبتلا به چاقی نوع ۲ است. در پایان اگر bmi>40 باشد، فرد از بیماری چاقی مرضی رنج می برد. در مواردی که bmi>30 باشد بیمار کاندید مناسبی برای انجام جراحی های چاقی است. در ادامه جدول bmi برای بزرگسالان را مشاهده می کنید.
| عدد bmi | وضعیت اضافه وزن |
| کمتر از ۱۶.۵ | کمبود وزن شدید |
| بین ۱۶.۵ تا ۱۸.۵ | کمبود وزن |
| بین ۱۸.۵ تا ۲۵ | وزن متعادل و سالم |
| بین ۲۵ تا ۳۰ | اضافه وزن |
| بین ۳۰ تا ۳۵ | چاقی درجه یک |
| بین ۳۵ تا ۴۰ | چاقی درجه دو |
| بیشتر از ۴۰ | چاقی مرضی |
- bmi زیر ۱۶
اگر عدد به دست آمده از محاسبه bmi کمتر از ۱۶ باشد، فرد به شدت دچار کمبود وزن است. از علل این اختلال می توان به سوء مصرف مواد مخدر و الکل، مسائل عاطفی، تیروئید پرکار، بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا) و سالخوردگی اشاره کرد. این افراد اغلب در طول ۶ الی ۱۲ ماه بیش از ۵ درصد از وزن خود را از دست می دهند. این بیماران باید به سرعت به پزشک مراجعه نمایند، زیرا در معرض سوء تغذیه و حتی مرگ هستند.
- bmi بین ۱۶.۵ تا ۱۸.۵
اگر ۱۸.۵> bmi>16.5 باشد، مبتلا به کمبود وزن هستید و باید به متخصص مراجعه نمایید.علتاصلی این مشکل، اغلب داشتن یک رژیم غذایی فقیر و نامناسب است. دریافت رژیم غذایی توسط متخصص تغذیه می تواند به افزایش BMI و قرار گرفتن آن در محدوده نرمال کمک کند.
- bmi بین ۱۸.۵ تا ۲۵
اگر عدد به دست آمده از محاسبه bmi بین ۱۸.۵ تا ۲۵ باشد، وزن شما در محدوده نرمال قرار دارد. هرچند قدرت جسمانی، درصد چربی و عضله، سلامت سیستم قلب و عروق و حتی وضعیت مواد معدنی بدن شما مشخص نیست، اما حداقل می توان گفت به اضافه وزن مبتلا نیستید.
- bmi بین ۲۵ تا ۳۰
اگر ۳۰> bmi>25 باشد، به شما هشدار می دهد که صادقانه سبک زندگی خود را ارزیابی کنید. وضعیت تغذیه و میزان فعالیت بدنی شما باید بررسی شود. در این مرحله باید برای جلوگیری از ابتلا به چاقی درجه ۱ تلاش کنید.
- bmi بین ۳۵ تا ۴۰
اگر عدد به دست آمده از محاسبه bmi بین ۳۵ تا ۴۰ باشد، ابتلا به چاقی قطعی است و باید به فکر چاره باشید. در این موارد عواملی مانند سبک زندگی، ژنتیک، سوابق بیماری و داروهای مصرفی شما بررسی می شود. الگوی غذایی غلط، کم تحرکی، مصرف سیگار و الکل و افسردگی می توانند از دیگر علل بروز چاقی در شما باشند. اضافه وزن در این محدوده می تواند خطر ابتلا به بیماری، از دست دادن سلامت روان و کاهش کیفیت زندگی را برای شما به همراه داشته باشد.
- bmi بیشتر از ۴۰
اگرbmi>40 باشد، وقت آن رسیده جدی باشید و یک بار برای همیشه برای درمان اضافه وزن خود اقدام کنید. قطعا جراحی های چاقی می توانند بهترین راه برای درمان شما باشند.
تفسیر نتایج bmi در کودکان
در ایالات متحده، اغلب از نمودارهای CDC برای بررسی الگوی رشد کودکان استفاده می شود. برای بررسی وزن کودک، یک محدوده درصدی مشخص شده که وضعیت اضافه وزن او را بررسی می کند. در موارد کمتر از صدک پنجم، کودک دچار کمبود وزن است. در محدوده صدک ۵ تا کمتر از صدک ۸۵، وزن کودک نرمال است. در محدوده صدک ۸۵ تا کمتر از ۹۵، کودک اضافه وزن دارد و در موارد بیشتر از صدک ۹۵، کودک به چاقی مرضی مبتلا است. اضافه وزن زیاد در کودکان می تواند نشانه ای از بیماری دیابت باشد. در بررسی و تفسیر نتایج بی ام آی کودکان، سن و جنسیت لحاظ می شود. از آنجایی که با افزایش سن و رشد بدن کودکان، bmi آن ها نیز در حال تغییر است، برای بررسی وزن نرمال کودکان از نمودار رشد استفاده می گردد. محدوده نرمال میانگین وزن و قد پسران ۱ الی ۱۴ سال را می توانید در عکس زیر مشاهده کنید.
محدوده نرمال میانگین وزن و قد دختران ۱ الی ۱۴ سال را نیز می توانید در عکس زیر مشاهده کنید. در صورتی که کودک بر اساس سن، قد و وزن در این محدوده قرار گیرد، دارای BMI طبیعی است و مشکل رشد و اضافه وزن ندارد.
محاسبه bmi در خانم ها چگونه است
محاسبه bmi در خانم ها و آقایان با استفاده از یک فرمول واحد انجام می شود. به نظر می رسد درصد چربی در بدن خانم ها بالاتر از آقایان باشد. خانم ها اغلب قد کوتاه تر، استخوان بندی ریزتر، عضله کمتر و تراکم استخوان پایین تری در مقایسه با مردان دارند. هرچند این موارد در محاسبه شاخص توده بدنی لحاظ نمی شوند. عواملی چون بارداری، یائسگی، نژاد، سن، شدت فعالیت ورزشی، خطرات سلامتی و کاهش وزن نیز روی BMI تاثیرگذار هستند. درصد طبیعی چربی بدن برای زنان بین ۲۵ تا ۳۱ درصد از وزن آن ها است.
محاسبه bmi در آقایان چگونه است
برای بررسی و تفسیر نتایج به دست آمده از محاسبه bmi در بزرگسالان از یک جدول واحد استفاده می شود. در بررسی شاخص توده بدنی بزرگسالان، سن و جنسیت لحاظ نمی شود. هرچند در قد مشابه می توان مشاهده کرد که وزن آقایان عموما ۱۰ الی ۲۰ درصد بیشتر از خانم ها بوده و بی ام آی بالاتری نیز دارند. درصد طبیعی چربی بدن برای مردان بین ۱۸ تا ۲۴ درصد از وزن آن ها است.
محاسبه bmi در ورزشکاران به چه شکل انجام می شود؟
محاسبه bmi اغلب برای طبقه بندی وزن افراد استفاده می شود و به کمک آن می توان وضعیت اضافه وزن را بررسی کرد. وزن مناسب، مهم ترین نکته در حفظ عملکرد مطلوب ورزشی است. ورزشکاران اغلب توده چربی کمتری دارند، بنابراین عدد BMI نیز در آن ها کمتر از افراد معمولی خواهد بود. در نتیجه وزن مناسب ورزشکاران با توجه به نیاز ورزشی، فرم بدن و اندازه آن تعیین می شود. درصد طبیعی چربی بدن برای ورزشکاران خانم ۱۴ تا ۲۰ درصد و برای ورزشکاران آقا، ۶ تا ۱۳ درصد از وزن آن ها است.
محاسبه bmi در کودکان به شکل انجام می شود؟
برای محاسبه bmi در کودکان از همان فرمول بزرگسالان استفاده می شود، اما جداول بررسی و تفسیر نتایج متفاوت خواهد بود. BMI در کودکان مستقیما با سن و جنسیت مرتبط است. همچنین کودکان از نظر میزان رشد قد و وزن با یکدیگر تفاوت دارند. این موارد در جداول تفسیر نتایج لحاظ شده اند. همچنین نتایج به دست آمده از فرمول استاندارد، به صورت صدک نسبت به سایر کودکان هم سن و هم جنس بررسی می شود. بنابراین می توان گفت شاخص توده بدنی کودکان بر اساس وزن، قد، سن و جنسیت به صورت صدک طبقه بندی شده است.
محدوده bmi در کودکان چقدر است؟
کودکانی که در صدک ۵ تا صدک ۸۴ قرار می گیرند، در محدوده نرمال BMI هستند. محدوده های دیگر به عنوان محدوده خطر برای کودکان شناخته می شوند. این محدوده ها عبارتند از:
- کودک در صدک ۹۵ یا بالاتر = مبتلا به چاقی مفرط
- کودک بین صدک ۸۵ تا ۹۴ = دارای اضافه وزن
- کودک زیر صدک ۵ = دارای کمبود وزن
روش های کاهش bmi
عدد به دست آمده از محاسبه bmi تنها با تغییر قد و وزن قابل کاهش یا افزایش است. با پایان یافتن سن رشد، قد فرد تبدیل به یک عدد ثابت خواهد شد. بنابراین در بزرگسالان تنها با تغییر وزن می توان BMI را کنترل کرد. با کاهش وزن، این عدد در محدوده نرمال قرار خواهد گرفت. هرچند کاهش وزن در همه افراد به راحتی صورت نمی گیرد. برخی از افراد با انجام ورزش هایی چون پیاده روی سریع، دوچرخه سواری و ایروبیک به راحتی به محدوده نرمال بر می گردند. رعایت یک رژیم استاندارد حاوی همه گروه های غذایی نیز می تواند به کاهش وزن و کاهش bmi کمک کند. این در حالی است که کاهش این عدد در برخی از بیماران تنها از طریق انجام جراحی های چاقی امکان پذیر است.
تست bmi چقدر احتمال خطا دارد؟
به طور کلی محاسبه بی ام ای دقیق نبوده و با خطا همراه است، زیرا نمی تواند مواردی چون نژاد، میزان تراکم بافت های عضلانی، استخوانی و نحوه توزیع توده های چربی را در محاسبات لحاظ کند. همچنین این فرمول میان توده چربی و عضلانی تفاوتی قائل نمی شود و نمی تواند مشخص کند که چقدر از حجم بدن را چربی تشکیل داده است. علاوه بر این، در بازه های تعریف شده جهت تفسیر bmi هیچ تفاوتی برای ورزشکاران حرفه ای، خانم های باردار، افراد دارای نقص عضو و مبتلایان به بیماری های شدید جسمی در نظر گرفته نشده است. علیرغم آنچه گفته شد، bmi هنوز هم بهترین معیار برای تعیین محدوده وزنی و تخمین وضعیت سلامت جسمانی افراد است.
bmi بهترین روش تشخیص چاقی است؟
محاسبه bmi سریع ترین، آسان ترین و ارزان ترین روش برای تخمین میزان چربی بدن بزرگسالان بالای ۲۰ سال و کودکان بالای ۲ سال است.
سخن پایانی
محاسبه bmi در افرادی که دچار کمبود یا اضافه وزن ناگهانی شده اند بسیار اهمیت دارد. محاسبه بی ام آی همچنین در افرادی که دارای سابقه خانوادگی بیماری های قلبی، دیابت، سکته مغزی و قلبی هستند، بسیار مهم است. bmi بدن باید در محدوده نرمال نگه داشته شود. در غیر این صورت خطرات چاقی، سلامت فرد را تهدید خواهد کرد.
همچنین توصیه می کنیم این مطالب را نیز مطالعه بفرمایید:
