پرخوری عصبی چیست؟

پرخوری عصبی یا بولیمیا نوعی عادت بیمارگونه است که شخص پس از خوردن مقدار زیادی غذا گویا دچار عذاب روحی و روانی می شود‌. اگر شخصی در طول شبانه روز به صورت مرتب به خوردن مکرر انواع غذاها به صورت غیر معمول عادت کند می گوییم دچار پرخوری عصبی یا بولیمیا شده است‌. در این بیماری فرد بیمار سعی می کند پس از اینکه نیاز خود را با پرخوری ارضا کرد، با راه های غیر معقولی چون استفراغ عمدی‌، وادار کردن بدن به ادرار‌ مکرر با مصرف دارو‌، ورزش کردن زیاد و… اضافه وزن خود را کاهش دهد‌. پرخوری عصبی بیشتر در کسانی مشاهده می شود که دارای اختلالات روانی‌، افسردگی و اعتیاد می باشند. البته عوامل ژنتیکی نیز می تواند زمینه ساز بروز این بیماری تلقی شود‌. در واقع، پرخوری عصبی یک نوع اختلال روانی در غذا خوردن است که می تواند منجر به افکار خطرناکی از جمله خودکشی شود‌.

این بیماری بیشتر در بین نوجوانان و جوانان رایج است که شیوع آن معمولا از سن ۱۲ سالگی می باشد‌. همچنین‌، افرادی که مبتلا به این بیماری هستند مصرف کربوهیدرات بیشتری را نسبت به افراد عادی دارند. جامعه پزشکی درمان پرخوری عصبی را نسبت به اختلال بی اشتهایی عصبی موفق تر گزارش داده است.

علت پرخوری عصبی چیست؟

استرس‌، نگرانی و عصبانیت وقتی در کنار هم قرار بگیرند طبیعتا سلامتی بدن را تهدید خواهند کرد‌. این موارد می تواند خطرات و صدمات جبران ناپذیری را برای شخص ایجاد کند‌. البته محققان  در برخی موارد ژنتیک را نیز در این اختلال موثر دانسته اند‌. به طور شفاف پرخوری عصبی می تواند نتیجه انباشته کردن چندین افکار منفی و در نتیجه تغییر نگرش شخص باشد‌.

اینکه شما با نداشتن عزت نفس و پرورش دادن افکار غیر قابل قبول در ذهن خود،  مبنی بر اینکه با افزایش تعداد وعده های غذایی و سپس پاکسازی بدن‌، رفتار غیر طبیعی خود را معقول بشمارید، جز اینکه در معرض خطر عوارض این بیماری قرار گرفته اید هیچ سود دیگری نخواهید برد‌.

محققان برای درمان پرخوری عصبی هنوز علت کاملا درستی پیدا نکرده اند و طبق شواهد و تجربیات خود و بررسی این اختلالات در شخص بیمار به ضمیمه این بیماری پی برده اند‌. گاهی یک اختلاف نظر یا اختلاف سلیقه در بین دوستان شما برای کاهش وزن و تناسب اندام می تواند در مبتلا شدن شما به پرخوری عصبی تاثیرگذار باشد‌.

علاوه بر این، داشتن مشکلات خانوادگی شدید و اختلاف های آسیب زا بین اعضای خانواده، در بروز این بیماری بدون تاثیر نیست‌. حساسیت زیاد نسبت به اندام و استفاده از مکمل های غذایی و همچنین سواستفاده های جنسی، همگی در مبتلا شدن به بیماری پرخوری عصبی نقش دارند.

علائم پرخوری عصبی چیست؟

بیماری پرخوری عصبی ممکن است علائم و نشانه های خود را در افراد مختلف به شکل متفاوتی نشان دهد‌. اما به طور کلی نشانه هایی وجود دارد که مشخص می کند که فرد به این نوع اختلال دچار شده است‌.

●حساسیت نشان دادن در رابطه با وزن خود‌؛ آنالیز کردن مداوم  وزن خود و سایر اطرافیان و یا کلا حساس بودن نسبت به افزایش وزن، شخص را دچار وسواس می کند‌ و برای او نسبت به این مسئله یک کابوس می سازد که هر شب درگیر آن خواهد بود.

●عدم داشتن اعتماد به نفس‌؛ نداشتن اعتماد به نفس کافی باعث تخریب روحیه افراد می شود و شخصی که به پرخوری عصبی مبتلا شده، مدام تصویری کاملا منفی و ناراضی از خود در ذهنش می پروراند‌.

●استفاده از داروهای لاغری برای کاهش وزن‌؛ استفاده از داروهای لاغری برای کاهش وزن یک ایده ی خطرناک و کاملا غیر استاندارد است که این روزها مورد استقبال افراد زیادی قرار گرفته‌ است‌. شخصی که دچار پرخوری عصبی شده است با مصرف بیش از حد غذاهای چرب و شیرین، خود را به امید داشتن قرص های لاغری تبرئه می کند و به این ترتیب دچار خطرات بسیار جدی تر به دلیل عوارض این داروها می شود‌.

●مخفیانه غذا خوردن‌؛ افرادی که در خوردن غذا دچار اختلالات جدی شده اند، میزان غذا خوردنشان کمی غیر عادی است و به همین خاطر غذا خوردن خود را از دیگران مخفی می کنند‌.

●ورزش بیش از حد‌؛ وحشت داشتن از افزایش وزن و همچنین مبتلا بودن به پرخوری عصبی باعث می شود تا شخص مبتلا به این بیماری ورزش های سنگینی انجام دهد‌. فعالیت های ورزشی سنگین و تمرینات زیاد از حد برای افراد می تواند خطر آفرین باشد‌. بنابراین ورزش کردن زیاد به دلیل پرخوری عصبی خود یک امر آسیب زا خواهد بود.

الگوی پرخوری عصبی چگونه است؟

اختلال پرخوری عصبی را می توان به عنوان یک الگوی غذا خوردن تعریف کرد که با نشانه های زیر همراه است:

• مصرف مقدار زیادی غذا در یک مدت زمان کوتاه (پرخوری).
• خلاص شدن از شر غذا و کالری اضافی مصرف شده (پاکسازی). این کار ممکن است با القای استفراغ یا مصرف ملین ها همراه باشد.

سایر نشانه های پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده نادرست از داروهای ادرار آور و کاهش وزن.
• روزه داری و گرفتن رژیم های سخت.
• انجام ورزش بیش از حد.
• پنهان کردن غذا برای پرخوری های بعدی.

افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولا دارای وزن طبیعی و سالمی هستند.

درمان پرخوری عصبی

برای درمان پرخوری عصبی معمولا راه های غیر دارویی و در واقع سالم درمانی، نتیجه مثبت تر و بهتری را برای شخص بیمار به همراه خواهد داشت.

•مراجعه به یک مرکز مشاوره‌ روانشناسی؛ استفاده از خدمات یک مشاور روانشناسی برای درمان بولیمیا می تواند بسیار کارساز باشد‌. مشاور با دادن راهکارهای مثبت و درست به شما کمک می کند تا بتوانید عادت ها و رفتارهای غلط خود را کنترل کنید. وی همچنین می تواند شما را قانع کند که  در صورت پرخوری سراغ روش های پاکسازی آن نروید‌. مشاور به شما یاد می دهد که چگونه افکارهای ناسالم را مدیریت کنید‌.

●تغییر سبک غذایی‌؛ کمک گرفتن از یک متخصص تغذیه می تواند نقش بسیار خوبی در ترک عادت های اشتباه شما برای خوردن غذا داشته باشد‌. متخصص تغذیه راهنمای خوبی برای شماست تا بتوانید بدن خود را به الگوهای استاندارد گرسنگی و رفع نیاز عادت دهید‌.

داشتن یک مشاور تغذیه باعث می شود تا سبک زندگی شما سالم تر و در نتیجه افکار و نگرش شما نیز مثبت تر شود.

●روان درمانی‌؛ روان درمانی یک آیتم روانشناسی برای افرادی است که به پرخوری عصبی مبتلا شده اند. در این روش شما می توانید با بحث و گفت و گو با مشاور روان شناختی خود مسائل و اختلالات مربوط به پرخوری عصبی و افکار و عادت های ناسالم خود را بررسی کنید تا از این طریق درمان راحت تر صورت گیرد‌.

علاوه بر این چند مورد، خانواده نیز می تواند یک حامی و درمانگر امن برای شخص مبتلا به این بیماری باشد‌. والدین و اطرافیان با حمایت خود و آگاه کردن نوجوانان از رفتارهای ناسالم در مورد غذا خوردن می توانند به کنترل این اختلال کمک شایانی کنند‌.

درمان دارویی پرخوری عصبی

داروی لیز دگزامفتامین را می توان نخستین داروی تجویز شده توسط اکثر پزشکان جهت درمان بولیمیا دانست. معمولا این دارو در درمان بیش فعالی و نقص توجه مورد استفاده قرار می گیرد. البته این دارو می تواند اختلال پرخوری عصبی را نیز کنترل نماید، اما قادر به درمان ریشه ای آن نخواهد بود. همچنین قرص توپیرامات به عنوان یک داروی ضد تشنج در کاهش دفعات پرخوری نقش داشته و از عوارض آن می توان به خواب آلودگی و سرگیجه اشاره نمود.

علاوه بر موارد فوق، یک نوع دارو برای درمان افسردگی وجود دارد که به منظور مهار کردن سروتونین مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو جهت کاهش استفراغ و تعداد دفعات پرخوری مصرف می شود. ولی با این حال از این دارو تاثیر طولانی مدت مشاهده نشده است.

هم اکنون داروی ضد افسردگی مورد تایید FDA یا همان سازمان غذا و داروی آمریکا که در درمان پرخوری عصبی نقش دارد، پروزاک یا فلوکستین می باشد. البته این دارو بایستی با تجویز پزشک استفاده شود.

سریعترین درمان پرخوری عصبی

تاکنون روش سریعی جهت درمان عارضه پرخوری عصبی ارائه نشده است. بنابراین پیروی از یک برنامه درمانی در دراز مدت و به صورت مداوم در این زمینه بسیار اهمیت دارد. البته لازم به ذکر است که در برخی مواقع بکارگیری یک شیوه درمانی به تنهایی کافی نیست و بایستی از ترکیب چند روش جهت کنترل این اختلال تغذیه ای استفاده نمود تا سریعتر موفق به درمان آن شد.

عوارض پرخوری عصبی

بیماری پرخوری عصبی علاوه بر اینکه تاثیر سویی بر سلامت روان فرد مبتلا دارد، بلکه بر جسم وی نیز اثرات مستقیمی خواهد گذاشت. در ادامه به عوارض پرخوری عصبی اشاره می کنیم.

• خراب شدن دندان ها:

در این بیماری دندان ها در معرض اسید معده به جهت استفراغ های پی در پی قرار گرفته و در نتیجه احتمال پوسیدگی و تغییر رنگ آنها وجود دارد.

• کم آبی بدن:

به جهت رژیم های غذایی سنگین، استفراغ و مصرف ملین ها، بدن فرد مبتلا به پرخوری عصبی با کمبود آب، پتاسیم و کلسیم مواجه می گردد. در نتیجه فرد، درگیر عوارضی از قبیل ضربان قلب نامنظم، سرگیجه، ضعف عضلانی و … خواهد شد.

• ایجاد مشکل در مری:

لازم به ذکر است که احتمال پارگی مخاط مری به علت استفراغ های مکرر فرد مبتلا به پرخوری عصبی وجود دارد. این عارضه همراه با خونریزی شدید مری، نوعی سندروم به نام مالوری ویس می باشد.

• بازگشت اسید معده به مری:

 پرخوری عصبی می تواند سبب برگشت اسید معده به مری شود و در نتیجه دل درد و سوء هاضمه را برای فرد مبتلا به همراه خواهد داشت.

• ایجاد مشکلات باروری و هورمونی:

قطع شدن قاعدگی یا نامنظم شدن آن و در کل ایجاد مشکلات بارداری را می توان یکی از عوارض پرخوری عصبی دانست.

• احساس سردی:

در پرخوری عصبی، در فرد مبتلا به جهت نخوردن غذای کافی، احتمال کاهش دمای بدن و ایجاد حس سردی وجود دارد.

• خشکی ناخن، پوست و مو:

در صورت عدم دریافت مواد مغذی توسط بدن فرد مبتلا، می توان انتظار نازک شدن موها و خشک شدن پوست و مو را انتظار داشت.

• ایجاد مشکلات گوارشی:

 پرخوری عصبی ممکن است سبب آسیب دیدن دائمی روده و معده فرد مبتلا شده و عوارضی از قبیل اسهال، یبوست و سندروم روده تحریک پذیر را به همراه داشته باشد.

• ایجاد عوارض قلبی:

 پرخوری عصبی در میزان املاح و آنزیم های موجود در بدن اختلالاتی ایجاد کرده که باعث بهم خوردن نظم بدن و همچنین عوارض قلبی می گردد.

تفاوت پرخوری عصبی با بی اشتهایی عصبی در چیست؟

بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی به عنوان دو اختلال متفاوت به شمار می روند. فرد مبتلا به پرخوری عصبی به جهت فشار روانی و استرس، بیش از اندازه غذا می خورد و حس سیری به وی دست نمی دهد. در حالی که در اختلال بی اشتهایی عصبی، فرد مبتلا به دلیل داشتن استرس، یا اصلا غذا نمی خورد یا کمتر می خورد و در نتیجه دچار کاهش وزن می شود.

معمولا افرادی که به بیماری پرخوری عصبی مبتلا هستند، از وزن طبیعی برخوردارند. در واقع این اشخاص درگیر یک چرخه پاکسازی و پرخوری هستند. معمولا اینگونه افراد به رژیم های غذایی خاص و شدید و همچنین فعالیت های ورزشی سنگین روی می آورند.

 از سوی دیگر بی اشتهایی عصبی سبب لاغری شدید فرد مبتلا شده، اما تصور وی این است که اضافه وزن دارد و چاق است. لاغری این افراد به حدی است که گویی از بیماری خاصی رنج می برند.

برای پرخوری عصبی باید به پزشک مراجعه نمود؟

اگر که فرد مبتلا به پرخوری عصبی با نشانه ها و علائم این بیماری مواجه شود، بایستی به منظور دریافت مشاوره به سراغ پزشک برود، چرا که با مراجعه به موقع به پزشک، سریعتر بهبود خواهد یافت. در کل باید بگوییم که در درمان این اختلال تغذیه ای، تبعیت از یک برنامه غذایی مناسب بسیار مهم است. توصیه می شود که با مشاهده کوچکترین نشانه های این بیماری به درمانگر و یا متخصص تغذیه مراجعه نمود. البته این مسئله در مورد افراد مبتلا به اختلال افسردگی یا اضطراب، ضرورت دو چندان پیدا می کند.

نحوه تشخیص و آزمایشات لازم برای پرخوری عصبی

پزشک با انجام یک معاینه فیزیکی پرخوری عصبی را تشخیص خواهد داد.سوابق پزشکی و علائم بیمار به طور کامل بررسی می شود. بیماران باید در ارائه اطلاعات در مورد عادات غذایی خود صادق باشند.پزشک ممکن است برای دریافت اطلاعات صحیح پرسش هایی را مطرح کند.

• آیا الگوهای تکراری پرخوری دارید؟
• آیا در طول یک وعده بر روی غذا خوردن خود کنترلی ندارید؟
• آیا رفتارهای پاکسازی نامناسب از جمله القای استفراغ را انجام می دهید؟
• آیا در طول سه ماه متوالی حداقل یک بار در هفته پرخوری را تجربه کرده اید؟
• آیا وزن یا فرم بدن شما تأثیر زیادی بر تصور شما از خودتان و اعتماد به نفس تان دارد؟

هیچ آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص اختصاصی اختلال پرخوری عصبی وجود ندارد. پزشک ممکن است برای بررسی آثار این اختلال بر سلامت بیمار، آزمایش هایی را درخواست کند.این تست ها شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار، تست عملکرد کلیه و الکتروکاردیوگرام (EKG) می شود.

آیا اسلیو معده برای کسانی که پرخوری عصبی دارند نتیجه بخش است؟

خیلی از افراد به علت پرخوری عصبی با اضافه وزن و چاقی مواجه هستند. هر چند عمل اسلیو معده در کاهش وزن بسیار موثر است، اما در افراد مبتلا به پرخوری عصبی که ممکن است مجددا به علت اختلال استرس و احساس منفی به سمت غذا خوردن بیش از حد بروند، تاثیر کوتاه مدتی خواهد داشت. بنابراین حتما مراجعه به روانشناس بعد یا قبل از جراحی اسلیو معده، به منظور دستیابی به نتیجه مطلوب توصیه می شود.

آیا بای پس معده برای کسانی که پرخوری عصبی دارند نتیجه بخش است؟

 لازم به ذکر است که تداوم بیماری پرخوری عصبی سبب افزایش توده بدنی خواهد شد. در نتیجه انجام جراحی های چاقی از قبیل عمل بای پس معده شاید ضروری باشد. البته نباید پس از این جراحی ها انتظار داشت که نتایج مطلوب بدون پیروی از یک برنامه ورزشی و رژیم غذایی مناسب ایجاد شود. به عبارت دیگر، در صورت عدم پایبندی به یک سبک زندگی مناسب، احتمال برگشت به وزن قبلی وجود دارد. با این حال اگر خودتان را کاندید مناسب این جراحی می دانید، حتما با پزشک تان در این زمینه مشورت نمایید.  

نحوه جلوگیری از ابتلا به اختلال پرخوری عصبی

اگر در خانواده درجه یک شما اختلال پرخوری عصبی دیده می شود، بهتر است از علائم هشدار دهنده آگاه باشید. تشخیص و درمان فوری و زودهنگام می تواند غلبه بر این اختلال را ساده تر کند. درمان سایر بیماری ها مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی نیز خطر ابتلا به پرخوری عصبی را کاهش می دهند.

مربیان و والدین نیز نقش مهمی در تصویرسازی تیپ بدنی ایده آل در ذهن کودکان و نوجوانان دارند. آن ها می توانند تصورات غیر واقع بینانه در مورد وزن و فرم بدنی ایده آل را در کودکان و نوجوانان از بین ببرند.

سخن پایانی

در این مقاله در رابطه با اختلال پرخوری عصبی، عوارض و علائم آن صحبت کردیم. همچنین درباره درمان این اختلال نکات و مواردی را ذکر کردیم. غذا خوردن احساسی که همان پرخوری عصبی می باشد، سبب افزایش وزن فرد مبتلا شده که به عنوان یک اختلال جدی می تواند سلامت جسمی و روحی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از راهنمایی های یک مشاور تغذیه و روانشناس نقش مثبتی را در درمان این بیماری خواهد داشت.