آیا درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری از جمله عمل اسلیو معده ممکن است؟ این اولین پرسشی است که بیماران مبتلا به چاقی مفرط و اختلالات متابولیک با آن مواجه می‌شوند. سندرم متابولیک به ترکیبی از بیماری‌ها که ریشه در اختلالات متابولیسم بدن دارند از جمله دیابت، فشارخون بالا، چربی خون بالا و چاقی مفرط گفته میشود.
این سندرم همچنین احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را نیز افزایش میدهد. ابتلا به این سندرم به عوامل ژنتیکی، افزایش سن، چاقی مفرط و نداشتن تحرک وابسته است. در نتیجه قبل از درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری، راهکارهایی چون افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی، توقف مصرف دخانیات و دارودرمانی به کار گرفته میشود.
به نظر میرسد علاوه بر درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری، رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش روزانه (به مدت ۳۰ دقیقه در روز و سه مرتبه در هفته) نیز میتواند فشار خون، قند خون و چربی خون را تنظیم کند. در نتیجه احتمال ابتلا به این سندرم با تغییر سبک زندگی و کنترل وزن به شدت کاهش مییابد.
بر اساس مطالعات علمی انجام شده، ۱۲ درصد از جمعیت ایالات متحده آمریکا معادل با ۳۷ میلیون نفر به این سندرم مبتلا هستند. در نتیجه این بیماری به طرز پیشرونده‌ای در حال شیوع بوده و علاوه بر جلوگیری، درمان سندروم متابولیک نیز باید جدی گرفته شود.
بهترین روش درمان سندروم متابولیک، انجام جراحی‌های چاقی است که با نام جراحی متابولیک نیز شناخته می‌شوند. علت اصلی بروز این سندرم، ابتلا به دیابت و کارکرد نادرست ارگان‌های داخلی مانند کبد و پانکراس است که طی جراحی‌های چاقی بهبود می‌یابند.
قبل از درمان سندروم متابولیک، باید رویکردهایی چون تغییر سبک زندگی به کار گرفته شود تا از ابتلا به این سندرم جلوگیری گردد. این اختلال با اضافه وزن بالا، افزایش سطح فشارخون، چربی خون و مقاومت به انسولین خود را نشان میدهد.
در صورت بروز علائم، برای تشخیص بیماری باید ابتدا به متخصص غدد مراجعه نمایید. در صورت نیاز و برای درمان درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی، بیماران به فوق تخصص های جراحی‌های چاقی ارجاع داده می‌شوند.
سندروم متابولیک چیست؟
درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری انجام میشود. این سندرم مجموعه‌ای از اختلالات متابولیسمی از جمله دیابت، فشارخون بالا و اضافه وزن است. بروز هر یک از این اختلالات احتمال ابتلای بیمار به دیگری را افزایش میدهد، زیرا این اختلالات تمایل به بروز یکدیگر دارند.
عدم تحرک، افزایش سن، ژنتیک و اضافه وزن از مهم‌ترین ریسک فاکتورهایی هستند که احتمال ابتلا به این سندرم را بالا می‌برند. در صورت عدم درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی چاقی، خطراتی چون دیابت، فشارخون بالا و افزایش کلسترول خون، سلامتی بیمار را تهدید خواهند کرد.
همچنین دیس لیپیدمی میتواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را در این بیماران به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این بیماری با نام “سندرم X” نیز شناخته میشود و به شناسایی افرادی که به دلیل اختلالات متابولیکی در معرض خطر حملات قلبی و ابتلا به دیابت قرار دارند، کمک می‌کند.
هرچند موارد مختلفی به عنوان عوامل مؤثر در ابتلا به سندرم متابولیک معرفی می‌شوند، اما رابطه مستقیمی بین چاقی و ابتلا به این سندرم وجود دارد که در ادامه مقاله “درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی چاقی و متابولیک” به بررسی آن می‌پردازیم.
رابطه بین اضافه وزن و چاقی با سندرم متابولیک
همان‌طور که گفته شد درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری امکان‌پذیر است. بر اساس مطالعات انجام شده، رابطه مستقیمی بین چاقی مفرط و سندرم متابولیک وجود دارد. بر اساس این مطالعات، نقش عوامل ژنتیکی در ایجاد این سندرم تنها ۳۰ درصد است، در حالی که چاقی مفرط ۷۰ درصد در ایجاد علائم سندرم متابولیک نقش دارد.
از مهم‌ترین عوامل بروز چاقی می‌توان به رعایت رژیم غذایی سرشار از چربی، مصرف سیگار و دخانیات، عدم تحرک و مصرف بیش از حد الکل اشاره کرد. چاقی مفرط پیامدهای متابولیکی قابل توجهی از جمله عدم تحمل گلوکز، مقاومت به انسولین و ابتلا به دیابت نوع ۲ را به همراه دارد.
این علائم اغلب مانعی برای کاهش وزن طبیعی هستند و نیاز به درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری را بالا می‌برند. هرچند همه بیماران چاق در خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و مقاومت به انسولین نیستند، اما افرادی که از چاقی شکمی رنج می‌برند، بیش از سایرین این عوارض را تجربه می‌کنند.
همچنین سطح CRP در خون این افراد افزایش مییابد که نشانی از التهاب و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی است. در افراد چاق، پروتئین آدیپونکتین که از انعقاد خون جلوگیری می‌کند نیز کاهش یافته و چاقی و سندروم متابولیک را به هم مرتبط می‌کند.
علائم و نشانه بیماری متابولیک چیست؟
قبل از درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری، بهتر است علائم و نشانه‌های این بیماری را بشناسید تا به تشخیص زودهنگام آن کمک کنید. عدم تشخیص به موقع و درمان بیماری‌های مرتبط با متابولیسم میتواند خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش دهد. از مهم‌ترین نشانه‌هایی که نیاز به درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری را افزایش میدهد، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش سایز دور کمر که از نشانه‌های چاقی مرکزی است،
- بالا بودن سطح قند خون، پرنوشی، پر ادراری، مقاومت به انسولین، خستگی و تاری دید که از علائم ابتلا به دیابت هستند،
- افزایش فشارخون،
- رشد موهای زائد،
- احساس درد در ناحیه قفسه سینه و تنگی نفس که از نشانه‌های عوارض قلبی عروقی هستند،
- کاهش حس در دست‌ها و پاها که با نام نوروپاتی محیطی شناخته میشود،
- رتینوپاتی یا آسیب شبکیه که در افراد مبتلا به دیابت نوع دو دیده میشود،
- زانتوما که در اختلالات چربی خون بالا دیده میشود،
- مشاهده لک‌های تیره روی پوست به خصوص در نقاط تعریق و چین‌دار از جمله زیر بغل، پشت گردن و زیر سینه‌ها که با نام آکانتوزیس نیگریکانس شناخته میشود و از نشانه‌های مقاومت به انسولین است.
درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری بهترین رویکرد برای رفع علائم و نشانه‌هایی است که نام برده شد. هرچند در اغلب موارد، اختلالات متابولیک با علائم و نشانه‌های واضحی همراه نیستند، اما با بررسی پزشکی می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد.
بر اساس آخرین دستورالعمل‌های تعیین شده توسط NHLBI و AHA، وجود حداقل ۳ مورد از موارد زیر، ابتلای بیمار به این سندرم را اثبات کرده و نیاز به درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری را بیشتر می‌کند:
- اگر سطح گلوکز ناشتای بیمار بالاتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
- اگر سطح فشارخون بیمار بالاتر از ۱۳۰ روی ۸۵ میلی‌متر جیوه باشد.
- اگر سطح تری‌گلیسرید بیمار بالاتر از ۱۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد.
- اگر سطح HDL در مردان بیشتر از ۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد.
- اگر سطح HDL در خانم‌ها بیشتر از ۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد.
علت سندرم متابولیک چیست؟
هرچند درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری امکان‌پذیر است، اما بازگشت وزن و تجمع مجدد چربی در ناحیه مرکزی بدن میتواند منجر به بروز مجدد این بیماری شود. بر اساس مطالعات انجام شده علت اصلی این سندرم را می‌توان مقاومت به انسولین و اختلال در عملکرد بافت چربی دانست.
تجمع چربی در بدن آغازگر سندرم متابولیک بوده و منجر به افزایش سطح CRP خون، مقاومت به انسولین، افزایش انتشار اسیدهای چرب در جریان خون و تجمع تدریجی چربی ناشی از عملکرد انسولین میشود. نتیجه این تغییرات، افزایش فشارخون و کلسترول HDL بالا بوده و نیاز به درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری را بالا میبرد.
انسولین توسط پانکراس تولید میشود تا به تجزیه قند ورودی به بدن از طریق دستگاه گوارش و تبدیل آن به سوخت مورد نیاز سلول‌ها کمک کند. در صورت مقاومت بدن به انسولین، سطح قند خون افزایش یافته و یکی از اختلالات سندرم متابولیک آغاز میشود.
درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری بای پس و اسلیو معده ممکن است، زیرا این جراحی‌ها مستقیماً بر متابولیسم بدن تأثیر می‌گذارند. به طور کلی می‌توان مهم‌ترین علل ایجاد سندرم متابولیک را در موارد زیر خلاصه کرد:
- مقاومت به انسولین
- چاقی مفرط
- سبک زندگی کم‌تحرک
- ژنتیک
- افزایش سن
- عوامل هورمونی
- قومیت
- مصرف دارو مانند داروهای روانپزشکی
- برخی از بیماری‌ها مانند دیابت و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
برخی از این عوامل مانند افزایش سن و ژنتیک قابل پیشگیری نیستند، اما در برخی از آن‌ها مانند تغییر سبک زندگی و اضافه وزن می‌توان مداخله کرد. در صورت عدم درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری، عوارض بیشتری سلامت بیمار را تهدید خواهد کرد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
عوارض بیماری متابولیک
درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری میتواند خطر ابتلا به عوارض جانبی این بیماری را کاهش دهد. در افراد مبتلا به این سندرم، بیماری دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی، بیشتر دیده میشود. شایع‌ترین عوارض این سندرم عبارتند از:
- افزایش فشارخون،
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)،
- ابتلا به آپنه انسدادی خواب،
- دیابت بارداری، پره اکلامپسی و عوارض مادر و جنین در خانم‌های باردار.
لازم به ذکر است که افراد مبتلا به سندرم متابولیک همه این عوارض را تجربه نمی‌کنند، اما این به معنای عدم بروز آن‌ها و عم نیاز به درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری نیست.
بیماران مبتلا به این سندرم باید با اصلاح سبک زندگی در راستای بهبود سلامتی و کاهش خطر بروز عوارض جانبی این بیماری قدم بردارند. در نهایت در صورت نیاز باید به سراغ درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری بروند.
راه‌های پیشگیری و درمان سندروم متابولیک
درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری تنها یکی از راهکارهایی است که به کار گرفته میشود. از رویکردهای کلیدی برای جلوگیری از بروز این سندرم یا غلبه بر عوارض بعدی آن می‌توان به افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی، توقف مصرف دخانیات و دارودرمانی اشاره کرد. در غیر این صورت درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی چاقی انجام میشود.
هرچند جراحی لاغری بهترین روش درمان سندروم متابولیک است، اما پیشگیری از بروز علائم این سندرم به نظر ساده میرسد. افزایش فعالیت بدنی و تغییر رژیم غذایی بیمار اولین چیزی است که باید روی آن متمرکز شد، زیرا به بهبود سطح انسولین و فشارخون کمک می‌کنند.
تنها ۷ تا ۱۰ درصد کاهش وزن به دنبال درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری میتواند مقاومت به انسولین و فشارخون را به طرز قابل توجهی کاهش دهد. مواردی چون توقف مصرف سیگار، کاهش و مدیریت استرس و تغییر در شیوه زندگی، بهبود سلامت فرد را به دنبال دارند. اگر رعایت این موارد کافی نباشد، دارودرمانی آغاز میشود.
دارودرمانی با هدف کنترل سطح چربی خون انجام میشود که کاهش خطر آترواسکلروز شریان‌ها، بیماری عروق کرونر قلبی و مغزی عروقی را به همراه دارد. در صورتی که دارودرمانی جواب ندهد، از درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری استفاده میشود.
قبل از درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری اغلب از داروی استاتین برای درمان کلسترول خون (LDL) بالا، از نیاسین برای درمان کلسترول (HDL) پایین، از نیاسین، فیبرات و اسیدهای چرب امگا ۳ برای درمان تری گلیسیرید بالا و از متفورمین برای درمان قند خون بالا استفاده میشود.
با این حال، در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی، دارودرمانی موفق نبوده و باید راهکار دیگری چون جراحی به کار گرفته شود. علاوه بر درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی چاقی و تجویز داروهای پزشکی، در طب سنتی نیز از گیاهان دارویی برای درمان این سندرم استفاده میشود.
نه تنها درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری بلکه مصرف هرگونه داروی گیاهی مانند چای سبز، جینسینگ و غیره نیز باید زیر نظر جراح چاقی انجام شود تا از بروز عوارض بعدی جلوگیری گردد.
تأثیر جراحی لاغری بر سندرم متابولیک
در میان روش‌های پیشگیری و درمانی، درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری بهترین نتایج را به همراه دارد. به همین دلیل جراحی‌های لاغری از جمله اسلیو معده با نام جراحی متابولیک شناخته می‌شوند و درمان قطعی این سندرم هستند.
بر اساس یک مطالعه علمی، در ۵۲ درصد از بیماران چاق مبتلا به سندرم متابولیک، یک سال پس از انجام جراحی لاغری، بهبود قابل توجهی در تمام علائم سندرم دیده شد. این مطالعات همچنین نشان میدهند که افرادی که تحت عمل جراحی لاغری قرار گرفتند در مقایسه با افرادی که دارودرمانی را انتخاب کردند، به نتایج بهتری دست یافتند.
همچنین بیماری دیابت در یک سوم بیماران بعد از جراحی لاغری به طور کامل بهبود یافت. نتایج سایر مطالعات پزشکی روی درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری نشان میدهد که سایر مشکلات متابولیکی مانند فشارخون بالا و سطح چربی نیز در این بیماران بعد از انجام جراحی لاغری به شدت کاهش یافت.
درمان سندم متابولیک با جراحی اسلیو معده
به نظر میرسد درمان سندروم متابولیک با عمل لاغری اسلیو معده، قطعی است. بر اساس مطالعات علمی انجام شده، این جراحی میتواند چند مورد یا همه مؤلفه‌های درگیر در بروز سندرم متابولیک را درمان کند.
به طور مثال میزان موفقیت جراحی اسلیو معده در درمان دیابت و کاهش سطح هموگلوبین گلیکوزیله HbA1c در طول ۱۲ ماه بعد از جراحی، ۶ درصد است. این میزان در مورد جراحی بای پس به ۱۲ درصد نیز میرسد. همچنین میزان موفقیت اسلیو معده در درمان دیابت بعد از ۶ الی ۸ سال به ۷۷ درصد رسیده است.
سخن آخر
درمان سندروم متابولیک با عمل جراحی چاقی و متابولیک قطعی است. اختلال در گلوکز ناشتا، چاقی شکمی، فشارخون بالا، تری گلیسیرید بالا و کلسترول HDL پایین از مهم‌ترین علائم این سندرم هستند. تمامی این علائم بعد از گذشت یک سال از انجام جراحی بهبود یافته یا به طور کامل درمان می‌شوند.
برای تشخیص این بیماری باید به دکتر متخصص غدد مراجعه نمایید. در صورت نیاز بیماران به یک جراح چاقی خوب برای عمل اسلیو معده ارجاع داده می‌شوند.
بهترین و مؤثرترین روش درمان سندروم متابولیک، جراحی لاغری اسلیو معده یا بای پس معده است. تشخیص بهترین روش درمانی بر عهده فوق تخصص جراحی‌های چاقی بوده و نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد.
تیم پزشکی دکتر فربد امامی یگانه با بررسی دقیق پرونده پزشکی بیمار، نیاز به انجام جراحی اسلیو معده برای درمان سندرم متابولیک را بررسی می‌کند.
سؤالات متداول
تشخیص و انتخاب بهترین روش جراحی نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد و توسط فوق تخصص جراحی‌های چاقی انجام میشود.
بله، خوشبختانه جراحی‌های چاقی و متابولیک مانند اسلیو و بای پس معده می‌توانند همه یا برخی از علائم این سندرم را بهبود بخشند یا به طور قطع درمان کنند. دوز داروهای مصرفی برای کنترل بیماری‌های متابولیک بعد از جراحی‌های لاغری کاهش یافته یا به طور کامل قطع میشود.
هرچند تغییر سبک زندگی مانند افزایش فعالیت بدنی و رعایت رژیم غذایی میتواند تأثیر بسزایی در کنترل علائم این سندرم داشته باشد، اما در برخی از موارد تنها راه درمان، انجام جراحی لاغری است.
