بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده می تواند علل مختلفی داشته باشد، اما در هر صورت قابل پیشگیری و درمان است.
چنانچه بعد از هرجراحی چاقی فرد ریزه خواری های زیادی انجام دهد ممکن است دچار چاقی و بازگشت وزن شود.
این تصوّر که عمل بای پس بازگشت ندارد اشتباه است.
ولی آیا عمل جراحی به راحتی و خودبخود باز می گردد؟
آیا نحوه زندگی بعد از اسلیو معده و بای پس معده برای جلوگیری از بازگشت وزن، یکسان باید باشد؟
برای دانستن پاسخ این سوالات تا انتهای این متن همراه ما باشید.
مقدمه:
بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده موضوعی است که بسیاری از بیماران را نگران می کند.
اما این موضوع چقدر واقعیت دارد و چند درصد ممکن است این اتفاق رخ دهد؟
سالانه افراد بسیاری به امید کاهش وزن چشمگیر تن به عمل جراحی بای پس معده می دهند.
بای پس معده یکی از رایج ترین روش های جراحی چاقی است و دارای بیشترین تأثیر در کاهش وزن در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه است.
همه بیماران بعد از انجام این عمل جراحی به وزن هدف دست می یابند، اما به ندرت کسانی هستند که دوباره دچار اضافه وزن می شوند.
بر اساس مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، احتمال چاق شدن بعد از عمل بای پس معده زیاد نیست.
اما اگر مراقبت های بعد از عمل به درستی انجام نشود، ۲۰ درصد یا بیشتر از وزنی که بعد از جراحی از دست رفته باز خواهد گشت.
در هر صورت قبل از انجام جراحی، بیمار باید نسبت به این احتمال کاملاً آگاه باشد و مراقبت های بعد از عمل را جدی بگیرد.
عمل جراحی بای پس معده:
بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده یا اسلیو معده موضوعی است که باید جدی گرفته شود.
این عمل جراحی به روش لاپاراسکوپی و کاملاً کم تهاجم انجام می شود.
در عمل بای پس، معده به دو بخش تقسیم می شود.
هدف اصلی از انجام این عمل جراحی، محدود کردن حجم معده و کوتاه کردن مسیر گوارش غذا است، تا بیمار غذای کمتری مصرف کند. یک بخش از معده جدا و رها می شود که تنها وظیفه ترشح هورمون ها را بر عهده دارد.
اما بخش دیگر و اثنی عشر، بای پس شده و به بخشی از روده که در فاصله دورتری قرار دارد پیوند زده می شود.
علت اتصال مجدد معده به روده این است که شیره های گوارشی مفید تولید شده توسط معده، لوزالمعده و کبد با مواد غذایی که از روده کوچک عبور می کند در تعامل باشند و به هضم غذا کمک کنند.
در واقع غذا، بخش باقیمانده معده و دوازدهه را دور می زند و به همین دلیل از جذب مواد غذایی جلوگیری می شود.
این محدودیت ها به معنای جذب کالری کمتر و در نتیجه کاهش وزن است.
کاهش حجم معده و کاهش جذب کالری (با تغییرات هورمونی که در این عمل جراحی ایجاد می شود) در کنار هم به موفقیت طولانی مدت این عمل جراحی کمک می کنند. در واقع این روش، موفق ترین روش جراحی در میان جراحی های چاقی است.
چه افرادی برای جراحی بای پس معده مناسب هستند؟
همانطور که در مقاله بازگشت وزن بعد از عمل اسلیو معده بیان شد، چاق شدن بعد از عمل بای پس معده نیز، دلایل مختلفی دارد.
قبل از هر چیز باید بهترین کاندید ها برای انجام این عمل جراحی انتخاب شوند.
بر اساس معیار های جدید IFSO و ASMBS تمام افراد با BMI بالای ۳۵ و افرادی با BMI بین 30 تا ۳۵ با بیماری های همراه چاقی مانند بیماری قلبی، ریوی، کلیوی، دیابت نوع ۲ و غیره، کاندید جراحی های چاقی مانند اسلیو و بای پس معده هستند.
اما تشخیص نوع جراحی بر عهده جراح بوده و با توجه به شرایط بیمار و وضعیت سلامتی او انجام می شود.
این افراد معمولاً تمامی روش های کاهش وزن از جمله رژیم غذایی و ورزش را دنبال کرده اند، اما به نتیجه دلخواه نرسیده اند.
در صورت بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده نیاز است به پرسش های زیر پاسخ دهید:
- وزن شما قبل از جراحی چقدر بوده و چقدر وزن برای جراحی کم کردید؟
- افزایش وزن چه مدت بعد از انجام جراحی رخ داده است؟
- کدام نوع جراحی برای شما انجام گرفته است؟
- چه رژیم غذایی و چه ورزشی را دنبال می کنید؟
- برای توقف افزایش وزن چه کرده اید؟
زمانی که به پزشک مراجعه می کنید لازم است به پرسش های مطرح شده پاسخ دهید تا علت دقیق افزایش وزن شما تشخیص داده شود.
همچنین پاسخ دقیق به این پرسش ها به انتخاب بهترین راهکار برای معکوس کردن این روند و کاهش وزن دوباره کمک خواهد کرد.
علل بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده چیست؟
بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده می تواند علت های مختلفی داشته باشد.
دوره نقاهت این عمل جراحی نیاز به تغییر سبک زندگی دارد.
در غیر این صورت ممکن است خطراتی بیمار را تهدید کند.
بنابراین موفقیت بیمار در این جراحی در گرو یک تعهد جدی است. عوامل مختلفی در روند کاهش وزن بیماران بعد از عمل بای پس معده نقش دارند.
هر چند بیماران در ابتدا به طرز چشمگیری وزن کم می کنند، اما احتمال چاق شدن بعد از عمل بای پس معده نیز وجود دارد.
عواملی که ممکن است در این امر نقش داشته باشند عبارتند از:
وزن قبلی بیمار
بیمارانی که برای انجام عمل جراحی بای پس کاندید شده اند، ملزم به کاهش وزنی مشخص قبل از انجام این عمل جراحی هستند.
این کار با هدف کاهش عوارض جانبی در حین و بعد از عمل انجام می گردد.
همچنین به این بیماران توصیه می شود در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنند که در کاهش وزن پایدار نقش اساسی دارد.
بیمارانی که در کاهش وزن ابتدایی موفق نیستند، احتمال بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده در آن ها بیشتر است.
به طور کلی هر چه BMI بیمار قبل از جراحی کمتر باشد، احتمال کاهش وزن بعد از جراحی بیشتر و احتمال بازگشت وزن بعد از جراحی کمتر خواهد بود.
عدم تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی در این مسیر اهمیت بسیاری دارد. افرادی که به این موضوع متعهد نیستند و همچنان رفتارها و عادات بد غذایی گذشته را دنبال می کنند، بیشتر در معرض بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده هستند.
افرادی که فعالیت خود را به صفر رسانده اند و به پرخوری و ریزه خواری روی آورده اند در برابر معضل چاق شدن بعد از عمل بای پس معده آسیب پذیر تر هستند.
همچنین برخی از این بیماران به مصرف الکل و مواد مخدر ادامه می دهند که می تواند عوارض قابل توجهی را برای بیمار به همراه داشته باشد.
افرادی که به مصرف این مواد اعتیاد دارند، راحت تر از بقیه بیماران به سبک زندگی قبلی خود باز می گردند.
نداشتن حامی در دوره بعد از عمل:
نداشتن یک سیستم حمایتی همچون دوستان و خانواده بعد از جراحی کاهش وزن و عدم دریافت مشاوره از متخصصان می تواند بیمار را در بازگشت به شیوه زندگی قبلی تشویق کند.
در نتیجه بیمار ممکن است عاداتی همچون مصرف مواد غذایی مضر و پرخوری و ریزه خواری را از سر گیرد و دچار اضافه وزن شود.
داشتن سلامت روان یک عمل مهم در جلوگیری از بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده است:
یکی دیگر از موضوعات مرتبط با این مسئله، موضوع سلامت روان بیماران است. چاقی نه تنها نگرانی های جسمی بلکه مشکلات روانی را نیز به همراه دارد.
به طور مثال بسیاری از بیمارانی که به چاقی مفرط مبتلا هستند، سابقه افسردگی دارند.
اگر کاهش وزن بعد از جراحی، چشمگیر و به موقع نباشد، ممکن است افسردگی بار دیگر نمایان شود.
این موضوع اگر با فقدان گروه های حمایت اجتماعی همراه شود می تواند خطر احتمال افزایش وزن بعد از این عمل جراحی را در سال های بعد به شدت بالا ببرد.
زیرا به دنبال افسردگی و بیماری های دیگر روانی، عاداتی همچون پرخوری و ریزه خواری ممکن است از سر گرفته شوند.
کاهش احساس خوشبختی می تواند افزایش میل به غذا خوردن را در این افراد افزایش دهد.
دلایل پزشکی و جراحی برای بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده:
برخی از دلایل بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده به سبک زندگی و انتخاب های بیمار وابسته نیستند.
در واقع ممکن است دلایل پزشکی پشت این مشکل باشد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره ای خواهیم داشت:
راه پیدا کردن مجدد دو قسمت جدا شده معده به هم (Gastrogastric Fistula):
در این مشکل پزشکی که طی جراحی رخ می دهد، مواد غذایی از معده به قسمت باقیمانده معده که جدا شده بود راه پیدا می کند.
در نتیجه میزان جذب کالری بالا رفته و افزایش وزن رخ می دهد.
البته این مسئله و مشکل بسیار بسیار نادر و ناشایع است.
بزرگ شدن خروجی کیسه معده جدید (Stoma Dilatation):
در این حالت، گذرگاه معده گشاد یا بزرگ تر می شود.
در نتیجه غذای بیشتری عبور کرده و بیمار کند تر احساس سیری می کند.
با این شرایط فرد غذای بیشتری مصرف کرده و دچار اضافه وزن می شود.
بزرگ شدن خود کیسه معده:
در این مشکل، کیسه معده به مرور زمان بزرگ می شود و ظرفیت معده افزایش می یابد.
در نتیجه بیمار می تواند غذای بیشتری مصرف کند.
بنابراین پرخوری ناخواسته رخ داده و به دنبال آن شاهد افزایش وزن خواهیم بود.
راهکارهایی برای پیشگیری از بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده:
علل چاق شدن بعد از عمل بای پس معده مرتبط با سبک زندگی، چالش بر انگیز هستند.
اما بازگشت به سبک زندگی قبل از عمل، با حمایت خانواده و دوستان قابل پیشگیری است.
لازم است قبل از انجام جراحی به راهکارهایی برای تغییر سبک زندگی خود فکر کنید.
دستورالعمل های رژیم غذایی خود را با دقت دنبال کنید.
از افرادی که قبول دارید درخواست حمایت کنید.
بیمارانی که در گروه های حمایتی شرکت می کنند ۱۰ درصد شاخص توده بدنی کمتری نسبت به سایرین دارند.
پس در این مسیر تنها نمانید.
لازم است نزد مشاور تغذیه بروید و برای نتیجه بلند مدت برنامه ریزی کنید. پرخوری را متوقف کرده و از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
در نهایت توصیه های جراح خود را جدی بگیرید و پس از دو سال آن ها را رها نکنید.
اگر بعد از جراحی میل شما به مصرف غذا به یکباره افزایش یافت حتماً جراح خود را مطلع کنید.
اما دلایل پزشکی بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده نیازمند رویکرد متفاوتی هستند.
در برخی از بیماران که همه نکات را رعایت کرده اما هنوز هم بعد از عمل دچار اضافه وزن شده اند، ممکن است نیاز به اصلاح جراحی بای پس معده باشد.
شایع ترین علت ها برای اصلاح این عمل جراحی، بزرگ شدن معده یا گشاد شدن دهانه معده است.
این روش نیاز به برش ندارد و به صورت آندوسکوپی انجام می شود.
لازم به ذکر است که همه جراحان این روش را انجام نمی دهند.
آیا امکان جراحی مجدد و اصلاح بای پس معده وجود دارد؟
اکثر بیمارانی که تحت عمل جراحی بای پس معده قرار می گیرند، بیش از ۵۰ درصد از وزن اولیه خود را بعد از این عمل طی دو سال از دست می دهند.
اگر این بیماران بعد از انجام جراحی به دلایل ذکر شده به اضافه وزن مبتلا شوند، اصلاح بای پس معده می تواند راهگشا باشد.
بعد از آن، بیماران معمولاً ده درصد از وزنی که دوباره به دست آورده اند را از دست می دهند.
بازگشت وزن با بارداری بعد از جراحی بای پس:
مادر باردار قطعا باید افزایش وزن داشته باشد.
هم خود مادر و هم جنین باید وزن بگیرند.
پس افزایش وزن به دنبال بارداری بعد از بای پس معده یک یافته طبیعی است.
ولی اگر مادر باردار وزن بیش از اندازه معین بگیرید ممکن است این اضافه وزن در بدن او باقی بماند.
در متنی مجزا به راهکار هایی برای مادران باردار که جراحی چاقی کرده اند پرداخته ایم که توصیه می کنیم به دقت مطالعه بفرمایید.
جمع بندی:
حتی اگر عمل جراحی کاملاً موفقیت آمیز باشد، اما هنوز هم پتانسیل بازگشت وزن بعد از عمل بای پس معده وجود دارد.
جراحی بای پس معده به عنوان یک روش استاندارد با نتایج ثابت و خطر نسبتاً کم برای کاهش وزن شناخته می شود.
اما همانقدر که سودمند است، می تواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد. به ویژه افراد بزرگسالی که با مشکلات زمینه ای همراه هستند، می توانند این عوارض را بیشتر تجربه کنند.
چاق شدن بعد از عمل بای پس معده در حدود نیمی از بیماران طی دو سال اول بعد از عمل به دلیل رعایت نکردن مراقبت های بعد از عمل رخ خواهد داد.
این مطلب در مقله دوره نقاهت مینی بای پس معده نیز بار ها تکرار شده است.
میزان اضافه وزن در این بیماران متفاوت است. اما خبر خوب این است که همه بیماران در صورت رعایت مراقبت های بعد از عمل، به طور متوسط پس از ۵ سال همچنان بیش از ۶۰ درصد از وزن خود را از دست داده و این کاهش وزن را حفظ می کنند.
اگر کسی که عمل بای پس معده انجام داده است، فعالیت خود را به صفر برساند و به ریزه خواری های شدیدی که در گذشته داشته باز گردد، دچار بازگشت وزن خواهد شد.
بازگشت وزن حتی در افرادی که بای پس مینی را به عنوان قوی ترین عمل جراحی چاقی انجام داده اند هم ممکن است رخ دهد.
البته با مطالعه مقاله بهترین دکتر بای پس معده در تهران اطلاعاتی برای نحوه انتخاب جراح خود نیز بدست می آورید.
پس بازگشت وزن به معنای موثر نبودن جراحی بای پس معده نیست.
برخی منابع:
