بسیاری از بیمارانی که برای انجام جراحی‌های چاقی کاندید شده‌اند با این پرسش روبرو می‌شوند که سندروم دامپینگ چیست و چرا رخ می‌دهد؟ این سندروم مجموعه‌ای از علائم است که بصورت نادر بعد از انجام جراحی‌های چاقی از جمله بای پس معده رخ می‌دهد. مهم‌ترین نشانه سندروم دامپینگ بعد از اسلیو معده رخ نخواهد داد و این موضوع ممکن است بعد از جراحی بای پس معده بصورت نادر رخ دهد.این مشکل به علت تخلیه مکرر و زودهنگام معده بعد از صرف مواد غذایی است.
یکی از مهم‌ترین علل سندروم دامپینگ ، عدم رعایت رژیم غذایی مناسب است. اغلب بیماران بعد از صرف مواد غذایی شیرین، چرب و کربوهیدرات‌ها، علائم این سندروم را تجربه می‌کنند. هرچند این عارضه شایع نیست، اما ۲ درصد از بیمارانی که تحت جراحی‌های چاقی با بای پس قرار گرفته‌اند، با علائم این عارضه روبرو می‌شوند.
شدت بروز علائم در بیماران مختلف متفاوت بوده و به طور کلی این سندروم در دو مرحله رخ می‌دهد. علائم بروز این عارضه متفاوت بوده و اغلب با علائم هیپوگلیسمی یا افت یکباره قند خون همراه هستند. تشخیص این عارضه معمولاً با توجه به علائم بیمار آغاز می‌شود. هرچند برای اطمینان از بروز این سندروم، نیاز به انجام آزمایش‌های تخصصی است.
بسیاری از بیماران با این پرسش روبرو می‌شوند که درمان سندروم دامپینگ چیست و آیا این عارضه می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود؟ خوشبختانه با تغییر عادات غذایی و انجام مو به موی مراقبت‌های غذایی بعد از عمل می‌توان این سندروم را مهار کرد. هرچند اگر علائم پایدار باشند، داروی مناسب توسط جراح تجویز خواهد شد.
حال این پرسش مطرح می‌شود که مهم‌ترین کار برای پیشگیری از بروز سندروم دامپینگ چیست؟ مهم‌ترین نکته‌ای که پزشکان به انجام آن توصیه می‌کنند، رعایت نکات تغذیه‌ای است. مصرف غذای بیمار باید درست مطابق رژیم غذایی تدوین شده توسط تیم تغذیه شما باشد. در غیر این صورت، پرخوری، مصرف مواد قندی و حاوی نشاسته بالا می‌توانند احتمال بروز این عارضه را بالا ببرند.
سندروم دامپینگ
سندروم دامپینگ چیست ؟ سندروم دامپینگ یا تخلیه مکرر معده یکی از عوارض نادری است که برخی از بیماران بعد از جراحی‌های چاقی یا جراحی مری، آن را تجربه می‌کنند. از مهم‌ترین علل سندروم دامپینگ ، مصرف غذا به خصوص غذاهای شیرین و حاوی قند بالا است. این سندروم شامل حرکت سریع و بدون هضم مواد غذایی از معده به سمت روده کوچک است.
علائم سندروم دامپینگ چیست؟
علائم سندروم دامپینگ چیست ؟ مهم‌ترین علائم بروز این عارضه، گرفتگی عضلات شکم و در نهایت تخلیه شکم به صورت اسهال، بعد از صرف غذا است. این سندروم با علائم اولیه و ثانویه همراه است و هر فرد ممکن است تنها برخی از آن‌ها را تجربه کند. در ادامه به مهم‌ترین علائم اولیه آن اشاره‌ای خواهیم داشت:
- حالت تهوع و استفراغ،
- گرفتگی و درد عضلات شکم،
- باد کردن شکم،
- اسهال،
- تعریق و ضعف،
- قرمز شدن پوست بدن و صورت،
- تغییر ضربان قلب.
بیش از ۷۵ درصد از بیماران علائم اولیه را تجربه می‌کنند و تنها ۲۵ درصد از افراد ممکن است علائم ثانویه زیر را هم داشته باشند:
- تعریق و ضعف شدید،
- هیپوگلیسمی،
- نامنظم شدن ضربان قلب،
- سرگیجه،
- گرگرفتگی.
چه کسانی به سندرم دامپینگ مبتلا می‌شوند؟
تا به اینجا به این موضوعات پرداخته شد که سندروم دامپینگ چیست و با چه علائمی می‌تواند همراه باشد. پرسش بعدی این است که چه افرادی به این سندروم مبتلا می‌شوند؟ اغلب افرادی که تحت جراحی معده و مری قرار گرفته‌اند در معرض ابتلا به آن هستند.
بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی روی دستگاه گوارش قرار گرفته‌اند یا مشکلات گوارشی دارند، این سندروم را تجربه می‌کنند. این علائم در افرادی که عملهای جراحی چاقی از جمله عمل اسلیو و عمل بای پس معده را انجام دادهاند، شایعتر است.
علت ایجاد سندرم دامپینگ چیست؟
مهم‌ترین علت بروز سندروم دامپینگ چیست ؟ علت اصلی بروز سندروم دامپینگ بعد از اسلیو معده، عدم کنترل بر حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش است. به همین دلیل سرعت حرکت مواد غذایی بدون انجام عمل هضم، شدت یافته و مواد غذایی مستقیماً از معده وارد روده کوچک می‌شوند.
این پدیده اغلب بعد از مصرف قندهای ساده رخ می‌دهد، زیرا این قندها به سرعت آب بدن را جذب می‌کنند. مصرف قند یکی از مهم‌ترین علل سندروم دامپینگ است. هرچند این سندروم بعد از مصرف مواد غذایی دیگر از جمله لبنیات، غذاهای سرخ کردنی و بسیار چرب نیز ممکن است رخ دهد.
انواع سندرم دامپینگ
پس از پاسخ به این پرسش که علت بروز سندروم دامپینگ چیست ، نوبت به معرفی انواع مختلف این سندروم می‌رسد. این سندروم دو نوع مختلف دارد. هر یک از این سندروم‌ها نتیجه مرحله خاصی از روند هضم غذا در بدن بیمار هستند. در نتیجه بدن بعد از هر کدام واکنش‌های متفاوتی خواهد داشت. این دو سندروم عبارتند از:
- سندروم دامپینگ زودرس یا اولیه
- سندروم دامپینگ دیررس یا ثانویه
سندرم دامپینگ زودرس
مرحله اولیه در سندروم دامپینگ چیست ؟ سندروم دامپینگ اولیه (Early dumping syndrome) که با نام سندروم دامپینگ زودرس هم شناخته می‌شود، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از صرف غذا رخ می‌دهد. این عارضه نتیجه تخلیه سریع مواد غذایی از معده به روده کوچک است.
سندروم دامپینگ در این مرحله با علائمی چون احساس ناراحتی کرامپی در شکم، تهوع، اسهال، آروغ زدن، تعریق، بالا رفتن ضربان قلب، ضعف و احساس سبکی در سر همراه است. این علائم ممکن است چند دقیقه تا نیم ساعت طول بکشند و با استراحت و دراز کشیدن نیز برطرف نمی‌شوند.
سندرم دامپینگ دیررس
مرحله ثانویه سندروم دامپینگ چیست ؟ سندروم دامپینگ ثانویه (Late dumping syndrome) که با نام سندروم دامپینگ دیررس نیز شناخته می‌شود، ۹۰ دقیقه تا ۳ ساعت بعد از صرف غذا رخ می‌دهد. این عارضه اغلب نتیجه آزاد شدن بیش از حد انسولین در بدن است.
سندروم دامپینگ در این مرحله با علائمی چون عرق سرد، افزایش ضربان قلب، سبکی سر و سنکوپ همراه است. علت اصلی بروز این عارضه مصرف غذاهای سرشار از کربوهیدرات‌های ساده، قند و مایعات زیاد است.
نحوه تشخیص سندروم دامپینگ
روش تشخیص سندروم دامپینگ چیست ؟ قبل از هر چیز سابقه پزشکی و جراحی‌های اخیر بیمار توسط جراح باید بررسی شود. علائم و نشانه‌های موجود باید به طور دقیق شرح داده شوند. در نهایت برای تأیید و تعیین شدت این سندروم باید آزمایشاتی انجام گیرد.
تست تحمل گلوکز خوراکی می‌تواند هیپوگلیسمی را تأیید کند. در این آزمایش واکنش بدن به گلوکز، پس از نوشیدن گلوکز خوراکی و اندازه‌گیری قند یک ساعته مشخص می‌شود. آزمایش تخلیه معده نیز سرعت هضم مواد غذایی را در بدن بیمار مشخص می‌کند. این آزمایش با بلع مقداری ماده رادیواکتیو به همراه مواد غذایی توسط بیمار و انجام تصویربرداری صورت می‌گیرد.
رادیوگرافی با باریوم انما نیز روشی دیگر برای تأیید بروز سندروم دامپینگ بعد از بای‌پس‌معده است. در این تست، بیمار باریوم مایع را می‌نوشد و تصویربرداری توسط دستگاه رادیوگرافی با هدف بررسی نحوه گوارش مواد غذایی در بدن آغاز می‌شود. گاستروسکوپی نیز روشی دیگر برای بررسی سندروم دامپینگ است که از طریق آندوسکوپی انجام می‌گردد.
درمان بیماری سندرم دامپینگ
روش درمان سندروم دامپینگ چیست ؟ تغییر در سبک زندگی و اتخاذ عادات غذایی سالم، بهترین راه درمان هستند. اگر این تغییرات مؤثر واقع نشوند، تزریق داروی ضد اسهال اکترئتید توسط جراح توصیه می‌شود. این دارو می‌تواند سرعت عبور مواد غذایی در دستگاه گوارش را کاهش دهد و با جلوگیری از ترشح انسولین جلوی کاهش قند خون را بگیرد. در نهایت اگر دارو درمانی نیز مؤثر نباشد، جراحی توصیه می‌شود.
نکات قبل از انجام جراحی لاغری
حال که متوجه شدید سندروم دامپینگ چیست ، بهتر است اگر کاندید انجام جراحی‌های چاقی هستید، قبل از انجام جراحی برای جلوگیری از آن برنامه‌ریزی کنید. برای داشتن یک رژیم غذایی استاندارد، قبل از انجام جراحی، مواد غذایی مناسبی را خریداری کنید.
لازم است سبک زندگی خود را پیش از عملهای جراحی کاهش وزن تغییر دهید. دستورالعمل‌های غذایی مانند کاهش حجم وعده‌ها و افزایش تعداد آن‌ها را تمرین کنید. نوشیدن مایعات قبل و بعد از وعده‌های غذایی را متوقف کرده و مصرف نوشیدنی را به نیم ساعت قبل و بعد از هر وعده موکول نمایید. غذاهای فست‌فود، چرب، شیرین و رستورانی را حذف کنید.
وعده‌های غذایی خود را با پروتئین، میوه و سبزیجات پر کرده و حجم آن‌ها را طبق رژیم غذایی تغییر دهید. عادات غذایی خود را ثبت کرده و عادات بد مانند پرخوری یا ریزه خواری را شناسایی و رفع نمایید. روند کاهش وزن را پیش از انجام جراحی آغاز کنید. ورزش کردن را قبل از جراحی جدی بگیرید و آغاز آن را به بعد از جراحی موکول نکنید.
سخن آخر
در این مطلب به این موضوع پرداخته شد که سندروم دامپینگ چیست ، چه علائمی دارد و به چه علت ایجاد می‌شود. این عارضه جزو سندروم‌های نادر است که برخی از بیماران پس از انجام جراحی چاقی ممکن است با آن مواجه شوند. خوشبختانه اکثر بیماران با علائم خفیفی روبرو می‌شوند و این علائم به صورت خود به خود طی چند هفته از بین می‌روند.
در موارد خفیف، علائم با تغییر در رژیم غذایی کاهش می‌یابند. تیم پزشکی دکتر فربد امامی یگانه با انجام پایش‌های دوره‌ای تغذیه‌ای و هفته به هفته، در طول فرآیند درمان، احتمال بروز هرگونه عارضه از جمله سندروم دامپینگ را بررسی می‌کند.
سوالات متداول
مهم‌ترین ماده غذایی تحریک‌کننده برای بروز سندروم دامپینگ چیست؟
قندهای ساده، لبنیات، غذاهای سرخ‌کردنی و بسیار چرب می‌توانند احتمال بروز این سندروم را به شدت افزایش دهند.
بهترین راه برای جلوگیری از بروز سندروم دامپینگ چیست؟
اتخاذ عادات غذایی سالم و تغییر سبک زندگی.
سندروم دامپینگ خطرناک است؟
هرچند علائم این سندروم آزاردهنده هستند، اما اغلب تهدیدی برای زندگی بیماران نبوده و با مراجعه به جراح درمان می‌شود.
